Moselsteig
In oktober is het hoogseizoen langs de Mosel. Niet alleen voor de wijnboeren, die in deze maand hun druiven oogsten, maar zeker ook voor de wandelaars. De natuur toont zich in deze periode op zijn mooist. In een heerlijke najaarszon genieten wij tijdens een aantal etappes van de Moselsteig.
Etappe 12: Traben-Trarbach naar Ürzig
De in 2014 geopende Moselsteig verloopt in 24 etappes van Perl naar Koblenz, waar de Mosel uitmondt in de Rijn. Met name in het middelste deel van deze lange-afstandsroute kronkelt de rivier in zeer scherpe bochten tussen de steile hellingen door. We ervaren dit meteen al tijdens onze eerste dag, waarin we vanuit onze standplaats Traben-Trarbach etappe 12 lopen naar Ürzig. De route verloopt veelal aan de bovenkant van de hellingen, waarbij hoogteverschillen tot zo’n 200 meter overwonnen moeten worden. Al snel komen we bij Mont Royal, een voormalige vesting die eind 17e eeuw door Lodewijk XIV werd gebouwd. Het was een onderdeel van een vestinggordel die de grens met Frankrijk moest bewaken. In de tenten- en barakkenkampen verbleven destijds wel twaalfduizend man. Na de Vrede van Rijswijk moest Lodewijk XIV het door hem veroverde gebied weer afstaan en heeft hij in 1698, slechts 11 jaar na de bouw ervan, Mont Royal verlaten. Om ervoor te zorgen dat zijn vijanden de vesting niet in handen kregen, heeft hij deze daarom vernietigd. Momenteel zijn slechts nog de restanten van de vesting te bekijken.
Even verderop pauzeren we even op één van de vele uitzichtpunten langs de route. We hebben hier een prachtig overzicht op de bocht die de Mosel maakt om het dorpje Wolf, dat aan de overkant van het water ligt. De helling onder ons, maar ook het vlakkere landschap rondom Wolf, is volgebouwd met wijnvelden. Het gebied rond de Mosel is bekend om zijn voornamelijk witte wijnen van de Rieslingdruiven. De druiven gedijen goed op de leistenen hellingen. In het gesteente zitten veel mineralen, die door de wijnranken worden opgenomen en de smaak zeer ten goede komen. De wandeling is zeer afwisselend. We lopen door stukken bos, langs open velden en natuurlijk langs de wijnvelden. Vanwege de kronkelige rivier verandert ons uitzicht op het omliggende landschap met de minuut. Nadat we zo’n 4 uur onderweg zijn, komen we bovenaan in Ürzig aan. Via een groot aantal trappen dalen we door het dorp af richting het water. En wat is nu de mooiste manier om weer terug te keren naar je beginpunt? Juist, met de boot over de Mosel!
Etappe 13: Traben-Trarbach naar Reil
De ruïne van kasteel Grevenburg toornt hoog boven Trarbach uit. Direct naast de Mosel volgen we een steil pad omhoog en na vele haarspeldbochten bereiken we Grevenburg in ca. 20 minuten. Het werd rond het jaar 1350 gebouwd door Johan III van Sponheim en bleef tot 1437 de zetel van het graafschap Sponheim. Daarna kwam het, mede door vele oorlogen, in handen van diverse eigenaren, totdat het in 1734 door de Fransen werd bestormd en vernietigd. Overigens ligt de Grevenburg ook aan de Sponheimer Weg, een wandelroute van 105 km die in 5 etappes van Bad Kreuznach via de Hunsrück naar Traben-Trarbach gaat. Onderweg stuit je daarbij op meerderen burchten van de Sponheimers.
Onze weg gaat verder door het bos over smalle, steile paadjes. "Gutes Schuhwerk und Trittsicherheit erforderlich" geeft de brochure aan. Bos en uitzicht wisselen elkaar af. Het pad leidt ons naar Starkenburg, een klein dorpje dat zo’n 250 meter boven het water ligt. Door smalle straatjes en tussen oude huizen door komen we uiteindelijk aan de andere kant van de helling uit. Dan gaat het over de Zirter Grat (een soort bergkam, als we daar in dit landschap over mogen spreken) verder richting Enkirch, dat we beneden, gelegen aan de Mosel, in de verte zien liggen. We volgen een pad dat ons een heel stuk lager brengt en duiken dan het bos weer ik. Het is vandaag weer warm, met ruim 25 graden hebben we hier half oktober weer een zomerse dag. We genieten dan ook van een welverdiende pauze bij de Weinbergshütte, onder een met druiven begroeid prieeltje in de schaduw. Niet veel verderop lopen we weer tussen de wijnvelden, waar op verschillende plekken de wijnboeren druiven aan het plukken zijn.
De paden van de Moselsteig zijn steeds zeer goed gemarkeerd. Als we boven het dorpje Burg op een breed pad een Duits echtpaar tegenkomen, hebben we blijkbaar toch een bordje gemist. Bij de volgende kruising zag hij geen markering meer, wat volgens hem een teken is dat hij verkeerd zit. Hij loopt al zoekende een stuk terug en krijgt zijn gelijk. We hadden blijkbaar rechtsaf gemoeten, dwars tussen de wijnranken door, steil omhoog. Na een warme dag is dit een behoorlijke inspanning. We lopen nu hoog boven Burg langs het Wijnleerpad. In de muren langs het pad zijn wijnvaten ingebouwd met daarop teksten die ons bijspijkeren over de verschillende facetten van de druiventeelt en het maken van de wijn. Niet veel verder naderen we Reil, het eindpunt van deze etappe. Via de brug steken we de Mosel over en nestelen we ons op een terrasje met uitzicht over het water, alvorens we met de Moselbahn ons weer terug naar Traben-Trarbach laten rijden.
Etappe 14: Reil naar Zell am Mosel
Het eindpunt van de dag ervoor is nu ons startpunt. Vanaf het treinstation in Reil volgen we de weg omhoog. Aan de overkant van het water, bij het dorp Pünderich, toont de herfst zich op zijn mooist. De wijnranken, toch al overal strak op een rij en in keurig in vakken ingedeeld, hebben de prachtigste herfstkleuren. Rood, geel, oranje en groen, in allerlei variaties. Geen wonder dat zoveel wandelaars en fietsers in deze periode naar dit gebied komen.
We gaan vervolgens het bos in en lopen over een gemoedelijk pad dat aan de ander kant van de helling ligt. Na een klein half uur komen we aan bij Leonfelsen, waar een soort kiosk gebouwd is op een rotsplateau in het bos. Van het uitzicht raak ik een beetje in de war. Ik kan de plaatsjes beneden niet thuisbrengen en had gedacht dat we de Mosel hier van de andere kant zouden zien. De rivier is op deze plek echter zo kronkelig, dat ik me hier niet goed kan oriënteren. Even verderop wordt alles weer duidelijk. We komen aan bij de Prinzenkopfturm, een toren van 17 meter hoog met een plateau dat een prachtig uitzicht biedt. De lus die de Mosel hier maakt richting Zell is zo’n 14 km lang, terwijl het "schiereilandje", waar we ons nu op bevinden, op het smalste gedeelte slechts 400 meter breed is. Aan de rechterkant zien we Reil, waar we vandaag begonnen zijn met lopen. Links kijken we naar Bullay en in de verte de steile hellingen van de Calmont. Dit is ook wat we even daarvoor vanaf de Leonfelsen zagen, mijn oriëntatie is weer terug. Recht voor ons uit ligt het schiereiland, vol met wijnvelden. Iets verderop ligt Marienburg, een voormalig klooster dat gebouwd is op de plek waar de Kelten ooit een gebedsplaats hadden, de Romeinen een vesting bouwden en waar in de middeleeuwen een klooster stond. In het huidige gebouw is tegenwoordig een opleidingscentrum voor de jeugd gevestigd.
Onze route gaat verder over een prachtig panoramapad, steeds langs de wijnvelden en in het begin licht stijgend. We pauzeren bij één van de vele uitzichtpunten en maken gebruik van een soort loungebank die daar staat. Ver beneden ons aan de andere kant van het water ligt Briedel. Ieder dorp heeft hier een eigen naam voor zijn wijnbouwgebied, die in grote letters ergens op de helling geschreven staat. Zo zijn we vandaag gestart bij de Reiler Goldlay, zitten nu ter hoogte van de Briedeler Herzchen en eindigen straks bij de Zeller Schwarze Katz. Overal in Zell tref je afbeeldingen aan van een zwarte kat, op huizen, op flessen, op glazen. De sage wil dat een zwarte kat blazend op één van drie wijnvaten sprong, toen wijnkooplieden uit Aken hieruit een keuze moesten maken. Uiteindelijk kozen de kooplieden voor het vat dat de zwarte kat verdedigde. De wijn uit dit vat bleek van voortreffelijke kwaliteit te zijn, welke zeer goed verkocht werd. Tegenwoordig prijkt op iedere goede fles wijn uit Zell de Schwarze Katz als kwaliteitszegel.
We dalen steil af tussen de wijnranken door en steken de doorgaande weg over die boven Kaimt loopt. Daarna gaat het door het dorpje via trappen omlaag richting het water en lopen we via de voetgangersbrug over de Mosel naar Zell. Ter afsluiting van deze heerlijke wandeldag gaan we naar de familie Hallenbach, waarvan Johannes al de vijfde generatie wijnboer is en zo’n 4,5 hectare wijngaard bezit. Een paar jaar geleden heb ik bij hem een wijnproeverij gedaan en vanuit zijn garage verkoopt hij zijn wijn, in flessen en in glazen. Op zijn kleine terrasje aan de overkant van de straat, vlak langs de Mosel, genieten we van een heerlijk glas rosé. Uiteraard slaan we ook nog een paar flessen in, om op een later moment thuis nog te kunnen nagenieten.
Etappe 16: rondje Calmont
De eigenlijke etappe 16 van de Moselsteig begint bij Neef en eindigt bij Ediger-Eller. Omdat op onze laatste dag langs de Mosel het startpunt echter ook onze eindbestemming moet zijn, kiezen we ervoor om een rondje op de Calmont bij Bremm te lopen. De Calmont is de steilste wijnhelling van Europa met een hellingspercentage tot wel 70%. Boven Bremm lopen we eerst via een gemoedelijk pad omhoog, daarna gaat het behoorlijk steil via haarspeldbochten door het bos. Uiteindelijk komen we aan bij het Gipfelkreuz, waar we een fraai uitzicht hebben op de scherpe bocht die de Mosel hier maakt. A an de overkant van het water aan de voet van de Petersberg ligt de ruïne van Kloster Stuben, een overblijfsel van een groot nonnenklooster dat in de 12e eeuw gebouwd is. Tegenwoordig doet de ruïne dienst als plek voor diverse culturele activiteiten zoals bijvoorbeeld concerten.
Het pad gaat verder door het bos aan de bovenkant van de helling. De zon doet flink zijn best aan de strakblauwe hemel, waardoor het heerlijk wandelen is in de schaduw. Bij Vierseenblick zou er weer een uitzichtpunt moeten zijn. Aan de rand van het bos blijkt inderdaad een houten plateau te staan, maar deze is afgezet met rood-wit lint. Bij nadere inspectie blijkt het hout op verschillende plekken totaal verrot te zijn, tijd voor renovatie dus!
Na enige tijd loopt het pad naar beneden. We gaan dan niet meer richting Ediger-Eller, eindpunt van etappe 16, maar volgen de bordjes richting "Todesangst". We zullen dan uitkomen bij de Calmont Klettersteig. Hoewel voor sommige wandelaars deze klettersteig een hele belevenis is, hoef je hier echt geen doodsangsten uit te staan. De route verloopt tussen de wijnvelden door op de steile helling van de Calmont. Her en der zijn een paar laddertjes en beugels geplaatst, op sommige smalle stukjes is een staalkabel aangebracht. Het is een en avontuurlijke en uitdagende wandeling, een mooie afwisseling ten opzichte van de eerdere wandeldagen. Een wijnboer is nog bezig met het binnen halen van zijn oogst. Dat is een hele onderneming in dit steile terrein. Daarom gebruiken ze hier, net als op vele andere hellingen langs de Mosel, een tandradbaan om de kisten met geplukte druiven naar beneden te transporteren.
Na iets meer dan een uur bereiken we het einde van de klettersteig en lopen we naar Bremm. We kijken nog eens achterom naar de wijngaarden op de hellingen, de glinstering van de zon op de Mosel en de prachtige kleuren die de herfst ons geeft. Een prachtige afsluiting van onze dagen langs de Mosel.
